मराठी व्याकरण टेस्ट No. 18

कर्मणी प्रयोग - कर्मणी प्रयोगात क्रियापद कर्माच्या तंत्राप्रमाणे चालते, म्हणजेच कर्माच्या लिंगवचनाप्रमाणे क्रियापदाचे रूप बदलते.

कर्मणी प्रयोगात कर्ता प्रथमान्त कधीच नसतो.

कर्मणीच्या प्रयोगाचे वेगवेगळे पाच प्रकार पडतात.

त्यापैकी नवीन कर्मणी प्रयोगाचे उदाहरण प्रश्नातील वाक्य आहे.

पित्राज्ञा---  पितृ + आज्ञा

विठ्ठल : विशेष नाम

ज्या नामाने जातीचा बोध होत नसून त्या जातीतील एका विशिष्ट व्यक्तीचा, प्राण्याचा किंवा वस्तूचा बोध होतो त्यास विशेष नाम असे म्हणतात.

विशेष नाम हे व्यक्तिवाचक असते तर सामान्य नाम हे जातीवाचक असते

मातृ + उपासना मात्रपासना

छी-थू → अव्ययसाधित नाम अव्ययापासून तयार झालेल्या नामांना अव्ययसाधित नाम असे म्हणतात.

मधुने लाडू खाल्ला.

कर्ता = मधुने

कर्म = लाडू

क्रियापद = खाल्ला.

मंत्रालय = मंत्र + आलय

उभयान्वयी अव्यय- दोन किंवा अधिक शब्द अथवा वाक्य जोडणाऱ्या अविकारी शब्दाला उभयान्वयी अव्यय असे म्हणतात

दुधासाठी--- गाय, गाय = वाघ

मराठी महिन्यानुसार,

चैत्र, वैशाख, ज्येष्ठ, आषाढ, श्रावण, भाद्रपद, अश्विन,

उष्मे : काही वर्णांचा उच्चार करताना घर्षण होते आणि या घर्षणामुळे उष्णता निर्माण होते, अशा वर्णांना उष्मे असे म्हणतात.

◆ शु, ष, स् यांना उष्मे किंवा उष्मक म्हणतात.

गुरु -- गुरु

पण = उभयान्वयी अव्यय.

कडून, वर, सुद्धा = शब्दयोगी अव्यय.

दोन किंवा अधिक शब्द अथवा दोन किंवा अधिक वाक्य  यांना जोडणाऱ्या अविकारी शब्दांना उभयान्वयी अव्यय असे म्हणतात.

पण = न्युन्यत्वबोधक उभयान्वयी अव्यय आहे.