Marathi grammar Test – 21

पळणे, हसू, रडू - धातुसाधित नाम (अनुक्रमे पळ, हस, रड या धातूपासून तयार.)

या धातुसाधितांचा वापर वाक्यात नामासारखा केला जातो.

> प्रयोजक क्रियापदामध्ये कर्ता क्रिया दुसऱ्याकडून करून घेत असतो.

> 'राम' हा कर्ता नलाकडून क्रिया करून घेत आहे.

> सामर्थ्य दर्शक क्रियापद जे साधित धातू कर्त्याला ती किया करण्याची शक्ती किंवा सामर्थ्य आहे असे दाखवितात त्यांना शक्य किंवा सामर्थ्य दर्शक क्रियापद म्हणतात.

> पळवते - साधित धातू - 'पळव'

उदा. - मला आता रोज 10 किमी पळवते.

> अकर्मक क्रियापद - क्रियापदांचा अर्थ पूर्ण करण्यासाठी कर्माची आवश्यकता नसते. क्रिया कर्त्यापासून सुरू होते व कर्त्यापाशीच थांबते.

उदा - तो बसला.

अकर्मक क्रियापद तो  बागेत पडला.

चालवते - मूळ धातू - चालव

> 'चालवण्याची क्रिया कर्ता स्वतः करत आहे ते करणे कर्त्याला शक्य आहे असा अर्थ येथे व्यक्त होतो, म्हणून ते शक्य क्रियापद आहे.

काही शक्य क्रियापदे चालवते, बसवते, हसवते, बोलविते, नाचविते.

> संयुक्त क्रियापद - वाचक आहे, देऊन टाकले, पाहू लागला

> क्रियापद-करतो

उदा.: धातू - जेव, प्रत्यय - तो, धातुसाधित - जेवताना

> क्रियापद - डोले, धरी, प्रकटला

> पद्यामध्ये क्रियापद हे वाक्याच्या शेवटी येईलच असे नाही, ते। ओळीत कोठेही येऊ शकते.

> वरील पद्य तीन वाक्यापासून बनलेले आहे व त्यातील क्रिया दाखवून वाक्याचा अर्थ पूर्ण करणारे शब्द डोले, धरी, प्रकटला.

> सिद्ध क्रियापद - क्रियापदामधील मूळ धातूला सिद्ध धातू असे म्हणतात अशा धातूला प्रत्यय लागून बनलेल्या क्रियापदांना सिद्ध क्रियापदे असे म्हणतात.

> जा - जातो, ये येतो, उठ उठतो, बस बसतो अशी क्रियापदे तयार होतात.

दिलेल्या वाक्यातून 'प्रार्थना' या गोष्टीचा बोध होतो म्हणून हे आज्ञार्थ वाक्य आहे.

> आज्ञार्थी क्रियापद - ज्या क्रियापदाच्या रूपावरून आज्ञा, विनंती, प्रार्थना, उपदेश, आशीर्वाद इ. गोष्टींचा बोध होतो.

> एकूण क्रियापदाचे अर्थ- 4 - स्वार्थ, आज्ञार्थ, विध्यर्थ, संकेतार्थ.

क्रियापदाचे प्रकार

1) सकर्मक

2) अकर्मक

3) द्विकर्मक

4)उभयविध

5) सिद्ध

6) संयुक्त

7) स्थिती व स्थित्यंतरदर्शक

8) साथित

9) स्वाभाविक क्रिया

10) प्रयोजक

11) शक्य

12)अनियमित/गौण

13) भावकर्तृक

14) करणरूप

15) अकरणरूप

16) अध्याहत

> क्रियापदावरून आज्ञा करणे किंवा मागणे, आशीर्वाद देणे, प्रार्थना, विनंती किंवा उपदेश करणे या गोष्टीचा बोथ होतो तेव्हा त्यास 'आज्ञार्थी क्रियापद' म्हणतात.

> वरील वाक्यात परमेश्वराकडे प्रार्थना केली आहे.

क्रियापदाचे अर्थावरून चार प्रकार पस्वार्थ

 विध्यर्थ

 आज्ञार्थ

 संकेतार्थडतात -