Marathi grammar Test – 21

क्रियापदाचे अर्थावरून चार प्रकार पस्वार्थ

 विध्यर्थ

 आज्ञार्थ

 संकेतार्थडतात -

उदा.: धातू - जेव, प्रत्यय - तो, धातुसाधित - जेवताना

> सामर्थ्य दर्शक क्रियापद जे साधित धातू कर्त्याला ती किया करण्याची शक्ती किंवा सामर्थ्य आहे असे दाखवितात त्यांना शक्य किंवा सामर्थ्य दर्शक क्रियापद म्हणतात.

> पळवते - साधित धातू - 'पळव'

उदा. - मला आता रोज 10 किमी पळवते.

> क्रियापद - डोले, धरी, प्रकटला

> पद्यामध्ये क्रियापद हे वाक्याच्या शेवटी येईलच असे नाही, ते। ओळीत कोठेही येऊ शकते.

> वरील पद्य तीन वाक्यापासून बनलेले आहे व त्यातील क्रिया दाखवून वाक्याचा अर्थ पूर्ण करणारे शब्द डोले, धरी, प्रकटला.

> सिद्ध क्रियापद - क्रियापदामधील मूळ धातूला सिद्ध धातू असे म्हणतात अशा धातूला प्रत्यय लागून बनलेल्या क्रियापदांना सिद्ध क्रियापदे असे म्हणतात.

> जा - जातो, ये येतो, उठ उठतो, बस बसतो अशी क्रियापदे तयार होतात.

> क्रियापदावरून आज्ञा करणे किंवा मागणे, आशीर्वाद देणे, प्रार्थना, विनंती किंवा उपदेश करणे या गोष्टीचा बोथ होतो तेव्हा त्यास 'आज्ञार्थी क्रियापद' म्हणतात.

> वरील वाक्यात परमेश्वराकडे प्रार्थना केली आहे.

दिलेल्या वाक्यातून 'प्रार्थना' या गोष्टीचा बोध होतो म्हणून हे आज्ञार्थ वाक्य आहे.

> आज्ञार्थी क्रियापद - ज्या क्रियापदाच्या रूपावरून आज्ञा, विनंती, प्रार्थना, उपदेश, आशीर्वाद इ. गोष्टींचा बोध होतो.

> एकूण क्रियापदाचे अर्थ- 4 - स्वार्थ, आज्ञार्थ, विध्यर्थ, संकेतार्थ.

चालवते - मूळ धातू - चालव

> 'चालवण्याची क्रिया कर्ता स्वतः करत आहे ते करणे कर्त्याला शक्य आहे असा अर्थ येथे व्यक्त होतो, म्हणून ते शक्य क्रियापद आहे.

काही शक्य क्रियापदे चालवते, बसवते, हसवते, बोलविते, नाचविते.

क्रियापदाचे प्रकार

1) सकर्मक

2) अकर्मक

3) द्विकर्मक

4)उभयविध

5) सिद्ध

6) संयुक्त

7) स्थिती व स्थित्यंतरदर्शक

8) साथित

9) स्वाभाविक क्रिया

10) प्रयोजक

11) शक्य

12)अनियमित/गौण

13) भावकर्तृक

14) करणरूप

15) अकरणरूप

16) अध्याहत

> प्रयोजक क्रियापदामध्ये कर्ता क्रिया दुसऱ्याकडून करून घेत असतो.

> 'राम' हा कर्ता नलाकडून क्रिया करून घेत आहे.

> अकर्मक क्रियापद - क्रियापदांचा अर्थ पूर्ण करण्यासाठी कर्माची आवश्यकता नसते. क्रिया कर्त्यापासून सुरू होते व कर्त्यापाशीच थांबते.

उदा - तो बसला.

अकर्मक क्रियापद तो  बागेत पडला.

पळणे, हसू, रडू - धातुसाधित नाम (अनुक्रमे पळ, हस, रड या धातूपासून तयार.)

या धातुसाधितांचा वापर वाक्यात नामासारखा केला जातो.

> संयुक्त क्रियापद - वाचक आहे, देऊन टाकले, पाहू लागला

> क्रियापद-करतो